“Radyasyon” kelimesi aslında çok farklı enerji seviyelerini kapsıyor. Bunların içine iyonize edici olan ve olmayan tüm radyasyon formları giriyor. İyonize edici formlar X ışınları, α-β ve δ ışınları ile nötronları; iyonize edici özellikte olmayan formlar ise mikro dalgaları, radyo dalgalarını ve mor ötesi ışınları içeriyor. Tüm radyasyon formlarının, bitkiler veya tohumlar üzerinde çeşitli etkileri mevcut.
Bitkiler ve tohumlar, dünya üzerinde bulunan bütün canlı formları gibi doğal radyasyona sürekli olarak maruz kalıyor. Bu nedenle de düşük dozda radyasyonun belirgin bir olumsuz etkisinden söz edemeyiz. Ancak radyasyonun dozu arttıkça, bazı yan etkiler görülmeye başlıyor.
Yüksek dozda iyonize edici radyasyon, tohum gelişimini ve filizlenmeyi yavaşlatıcı bir etkiye sahip. Ayrıca bitkinin verimliliğini azaltabiliyor ve çeşitli kromozom mutasyonlarına neden olabiliyor. Köklerin meristem bölgesinin radyasyona maruz kalması durumunda ise, yine büyümede gerileme görülüyor. Bunun nedeni, radyasyonun meristem hücrelerinin sayısında azalmaya ve dolaylı olarak da gelişimin gecikmesine yol açması.
Radyasyonun bitkiler üzerindeki etkileri üzerinde yapılmış olan en kapsamlı çalışma, 1950-60’lı yıllarda Brookhaven’da, Arnold Sparrow yürütücülüğünde gerçekleşmiş. Radyoaktif kobalt ile yapılan çalışmalar sonucunda, δ ışınlarının bitkilerde büyümeyi olumsuz etkilediği ortaya koyulmuş. Bu çalışmalar sonucunda ayrıca, bitkinin radyasyondan etkilenme seviyesinin içerdiği DNA miktarı ile doğru orantılı olduğu da bulunmuş. Oransal olarak daha fazla DNA miktarına sahip olan bitkilerin radyasyon toleransının daha yüksek olduğu, aynı sene Sparrow tarafından açıklanmış.
Tüm canlılarda olduğu gibi, bitkilerde de genç formlar daima radyasyona karşı daha hassas. Bu nedenle, bitkinin gelişim evresine göre radyasyon etkileri de artış gösterebiliyor. Örneğin farklılaşması tamamlanmamış olan dokular, radyasyondan daha fazla etkileniyor.
Dünya sağlık örgütü tarafından yürütülen bir uygulamada ise, bitki üzerindeki patojenleri öldürecek ancak bitkinin kendisine zarar vermeyecek dozda radyasyondan yararlanılıyor. Bu sayede, bitki filizlerinin çiğ olarak tüketilmesinden kaynaklanan besin zehirlenmeleri indirgeniyor.
Daha önce genel olarak verilmiş fakat bitkiler üzerinde durulmamış . Bu yüzden yayınladım.
Salı Haz. 30 2009, 12:06 tarafından yasakmc
Konu: Radyasyonun bitkiler üzerindeki etkileri 