LCD Monitörler

LCD MONİTÖRLER
2.1. LCD (Likit Kristal Ekran) Monitörler
Aslında pek yabancı olmadığımız LCD ekranlar hesap makinelerinde, cep telefonları
ekranlarında kullanılmaktadır. Renkli olanlarının tasarımından sonra popüler hâle gelen LCD
monitörler CRT monitörlere nazaran enerji tasarrufu, inceliği ve zarif görüntüsü ile dikkat
çekmektedir. LCD monitörlerin fiyatı CRT monitörlere göre yüksek olmasına karşın, bu
monitörlerin daha çok üretilmesiyle fiyat farkı zamanla ortadan kalkacaktır. Teknolojisi
gitgide daha da güçlenen LCD monitörlerin, zamanla CRT monitörlerin yerini alacağı
düşünülmektedir. Şekil 2.1’ de bir LCD monitör gösterilmektedir.




LCD Monitörün Özellikleri ve Çalışma Prensibi
LCD monitöre adını veren en büyük özellik, görüntünün elde edilmesinde büyük rol
oynayan sıvı kristal yapıdır. Sıvı kristal yapıdaki bir madde ne katı ne de sıvı
diyebileceğimiz bir durumda bulunur. Bu nedenle bu duruma sıvı kristal durum denmektedir.
Sıvı kristalin bu özelliği sayesinde çok az enerji uygulayarak katı veya sıvı duruma rahatlıkla
geçirilebilir. Uygulanacak enerji sıcaklık, elektrik, basınç vs olabilir.
LCD monitörlerde normalde bükümlü nematik tip sıvı kristal kullanılmaktadır. Bu
sıvı kristal yapıya elektrik enerjisi uygulandığında bükümler açılır ve kristal moleküler yapı
duruş açısını değiştirir. Bu özellik kullanılarak, ışığa sıvı kristal kanalın içinden yol verilir.
LCD monitörlerin her bir pikselinde sıvı kristal madde bulunmaktadır. CRT
monitörlerde olduğu gibi binlerce pikselden oluşmaktadır. Her pikselde 3 adet renk hücresi
(RGB-alt piksel) bulunur. Bu monitörlerin satır ve sütunlarında bulunan piksellerin her biri
elektrotlara bağlıdır. Elektrotlar aracılığıyla istenilen renk hücresine elektrik akımı
gönderilerek görüntü elde edilir.

LCD monitörde resim gösterimi işi aynı CRT’ de olduğu gibi tarama işlemi ile
gerçekleştirilmektedir. Yalnız LCD ekranlarda her pikselin bir adresi bulunmaktadır.
Görüntülenecek piksellerin adresi belirlenir ve ilgili elektrotlarla kullanılarak resim elde
edilir. Ayrıca LCD panellerde kullanılan floresan lamba aracılığıyla ekranın daha parlak
görünmesi sağlanır.

LCD taramada şu konu çok merak edilmektedir. Pikselleri adreslemeye yarayan
elektrotlar nasıl yapılıyor da ekranda belirmeden tarama işlemini gerçekleştiriyor? İndiumtin-
oksit yardımıyla kaplanmış cam yüzeyler iletken hâlini almaktadır. Bu yüzeyler bu
malzeme ile kaplandığında hiçbir şekilde yüzeyin şeffaflığında bir değişiklik olmamaktadır.
LCD ekranlarda kullanılan iki adet indium-tin-oksit kaplanmış camın arasına yerleştirilen
sıvı kristal yapı ile görüntü sağlanmaktadır. 1. camda satırları taramak için gereken adres
hatları yapılırken, diğer camda sütunları taramak için gerekli olan adres hatları yapılarak
elektrotlar elde edilir.
CRT monitörlerde renklerin elde edilmesi pasif ve aktif matris sistem olmak üzere iki
şekilde yapılmaktadır. Pasif matris sistemde; renklerin elde edilmesinde hangi hücreler
aydınlatacaksa ilgili hücrelerin adres hatları taranır ve hücrelere uygulanan gerilime göre
renk yoğunluğu belirlenir. Pasif matris sistemin uygulanışı basit olmasına rağmen piksellerin
görüntüleme esnasında geciken cevap verme süresi yüzünden kalitesi düşüktür.
Aktif matris sisteminde ise TFT (Thin Film Transistor) denilen bir teknoloji
kullanılmaktadır. LCD monitörün TFT katmanında binlerce transistör ve kondansatör
bulunmaktadır. Her bir transistör saydam elektrodu sürmektedir. Kapasitör sayesinde yeni
tazeleme sinyali gelene kadar pikselin gerilimi korunur. Bu teknoloji sayesinde piksellerin
cevap verme süresi hızlandırılmış ve görüntü kalitesi artırılmıştır.
LCD Monitörlerde her piksel 3 hücreye (alt piksele) bölünmüştür. Piksel elektrotları
aracılığıyla 3 ana rengin yoğunluğu belirlenir ve istenilen renk oluşturulur. LCD
monitörlerin nokta aralıkları CRT monitörlerinkine nazaran daha yüksektir. Bu LCD
monitörler için negatif bir özelliktir. Şekil 2.5’ te LCD ekranda alt piksel dizilişleri ve
renklerin gösterimi belirtilmiştir.
Aktif matris sisteminde, ekranda renk elde edilmesi için kullanılan transistörlerin
bozuk olmasından dolayı ekranda (bad pixel) adı verilen noktalar oluşmaktadır. Bu
noktaların renkleri, sistem tarafından kontrol edilemediği zaman diğer noktalardan hemen
ayırt edilebilmektedir. Üretilen LCD monitörlerin %40 kötü noktalar yüzünden imalat hatalı
olarak işaretlenmektedir. Bu nedenle LCD monitörlerin fiyatları üretim maliyeti yüzünden
yüksektir. Bu nedenle LCD monitörlerin ya da dizüstü bilgisayarlar ekranlarının alınmadan
önce kontrol edilmesi gerekmektedir. Bu işlem, tamamen siyah ve tamamen beyaz bir resim
ekran da gösterildikten sonra ekrana yaklaşılarak gözle kontrolü gerçekleştirilebilir.

LCD Monitörün Çalıştırılması ve Ayarlanması
LCD monitörlerin uygun bir şekilde çalıştırılması için ilk önce monitör bağlantısının
yapılması gerekmektedir. Monitör bağlantısı iki şekilde yapılır. Eğer ekran kartı
destekliyorsa ve bağlantı noktası bulunuyorsa görüntü sinyalleri dijital olarak bilgisayardan
alınabilir. Dijital olarak alınan görüntü, normal analog görüntüye göre daha sağlıklı sonuç
vermektedir. Dijital görüntü DVI ara birimi aracılığıyla gerçekleştirilir. Eğer DVI portu
bulunuyorsa analog sinyal için normal monitör konnektörü kullanılır. Daha sonra AC şebeke
kablosu elektrik prizine bağlanır. Şekil 2.7’ de bağlantıların nasıl yapıldığı gösterilmektedir.
Eğer monitör kablosu düzgün takılmamışsa monitör “ no signal-sinyal yok” uyarısı
verebilir. Monitör güç kablosu doğru takılıp açma kapama butonuna basıldığında yeşil bir
led yakılarak monitörün çalışır durumda olduğu belirtilir.
CRT monitörlerde olduğu gibi monitörü çalıştırdıktan ve bilgisayar işletim sistemini
açtıktan sonra uygun yatay düşey ve renk ayarlamalarının yapılması gerekebilir. LCD
monitörler için en uygun çözünürlük ayarlaması kullanım kitapçıklarında belirtilmektedir.
Uygun olmayan çözünürlük ayarlamasında harflerin ve ikonların hafifçe bulandığı görülür.
Desteklenmeyen yüksek çözünürlükler her monitörde olduğu gibi LCD monitörde de
gösterilemez. Her LCD monitörün tuş takımı konsolu kullanılarak görüntü ayarlamaları
yapılmaktadır. Burada esas bilinmesi gereken ayar simgelerinin tüm monitörlerde standart
olmasıdır. Ayarlamaların nasıl yapılacağı, monitör kullanım kitapçığında açıkça
belirtilmektedir.
Bazı LCD monitörlerin TV olarak kullanılabilmesi için video, S-Video ve tuner
girişleri bulunmaktadır. Bu girişler kullanılarak video, kamera uydu alıcısı gibi cihazlardan
görüntü aktarımı gerçekleştirilebilir.